ปราสาทหินพนมรุ้ง เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงติดอันดับต้น  ๆ ของประเทศไทย และเป็นปราสาทหินที่มีชื่อเสียงมากของจังหวัดบุรีรัมย์ ในเรื่องของความงดงามทางสถาปัตยกรรม ปราสาทหินพนมรุ้ง หากแปลตามภาษาของเขมร  “พนมรุ้ง หรือ วนํรุง” หมายถึง ภูเขาใหญ่ ซึ่งตรงกับสถานที่ตั้งของตัวปราสาทหินพนมรุ้งที่ตั้งอยู่บนยอดของภูเขาไฟที่ดับแล้ว จากลักษณะสถาปัตยกรรมของโบราณสถานเชื่อว่าปราสาทหินพนมรุ้งเป็นเทวสถานในศาสนาฮินดูในช่วงประมาณพุทธศตวรรษที่ 15 ถึงพุทธศตวรรษที่ 17 และได้รับการเปลี่ยนเป็นศาสนสถานทางพุทธศาสนาในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7

เสานางเรียง และเส้นทางสู่ปราสาทหินพนมรุ้ง และทิวทัศน์งดงามจากจุดชมวิวบนลานปราสาทหินพนมรุ้ง

ความงดงามด้านนอกตัวปราสาทหินพนมรุ้ง

ปรางค์ และบรรณาลัย ภายในปราสาทหินพนมรุ้ง

     ปราสาทหินพนมรุ้งเป็นปราสาทหินที่เมื่อทีมงานท่องเที่ยวดอทคอม(www.Thongteaw.com) ของเราได้เห็นด้วยตาแล้วต้องรู้สึกตื่นตะลึงกับความยิ่งใหญ่ และความสูงที่ดูด้วยสายตาคร่าว ๆ กำลังกังวลว่าจะสามารถพาตัวเราเองขึ้นไปถึงได้หรือไม่ แต่เมื่อมาถึงสถานที่แล้วจึงมีแต่การมุ่งไปข้างหน้าเท่านั้น ด่านแรกที่เราจะต้องฟันฝ่าคือ บันไดหินสูงเล็กน้อย ประมาณ 2-3 ช่วงติด ๆ กัน เมื่อพ้นขึ้นมาจะได้พบกับเส้นทางที่ทอดตัวยาวสุดสายตาสู่ปราสาทหินบนเนินเขา ระหว่างสองข้างของเส้นทางจะพบเสานางเรียง (เสาที่ปักรายเป็นแถว ไว้ระยะแต่ละต้นห่างกันพอสมควร สําหรับแสดงแนวถนนหรือกั้นเขต) เรียงรายไปตลอดทางจนถึงเชิงเขา ด้านข้างสองฝั่งตลอดเส้นทางสดชื่นไปด้วยร่มไม้ใหญ่ เมื่อสิ้นสุดเส้นทางของเสานางเรียงจะเชื่อมถึงสะพานนาคราชเป็นพื้นที่รูปกากบาทยกพื้นสูง (มีความเชื่อว่าเป็นประตูเชื่อมระหว่างดินแดนมนุษย์ และสวรรค์ บริเวณกึ่งกลางจะพบภาพดอกบัวแปดกลีบ (จะพบอีกครั้งเมื่ออยู่บริเวณด้านหน้าประตูทางเข้าปราสาทหินพนมรุ้ง) เมื่อเดินมาถึงจุดนี้ก็ต้องหยุดพักเหนื่อยกันสักเล็กน้อย เพื่อสูดลมหายใจให้เต็มปอดก่อนที่จะไต่ไปตามขั้นบันไดมุ่งสู่ตัวปราสาทหินพนมรุ้ง ขณะขึ้นสู่ปราสาทหินพนมรุ้งทิวทัศน์สองข้างทางจะเปลี่ยนไปตามระดับความสูงที่ค่อย ๆ เพิ่มขึ้นจนถึงบนสุดเป็นอีกหนึ่งจุดชมวิวมุมสูงที่สวยงาม บริเวณด้านนอกของปราสาทยังมีอีกหนึ่งจุดชมวิวด้านหลังให้ถ่ายภาพสวย ๆ ไว้เป็นที่ระลึก ส่วนด้านหน้านั้นมีสระน้ำอยู่ทั้งสองด้าน

ลวดลายแกะสลัก หินสลักรูปดอกบัวแปดกลีบ และทัพหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ที่มีชื่อเสียง

ลายหินแกะสลักบริเวณเสาประตู รูปเทวดาประจำทิศ ฤาษี และเทพดาทางศาสนาฮินดู ตามลำดับ

แท่นศิวลึงค์ และโคนันทิพาหนะของพระศิวะ ภายในตัวปราสาทหินพนมรุ้ง

    โบราณสถาน และโบราณวัตถุภายในปราสาทหินพนมรุ้ง มีคุณค่าทางศิลปวัฒนธรรมควรค่าแก่การรักษาให้คงอยู่ตราบชั่วลูกหลาน ปรางค์ปราสาทนั้นมีภาพสลักบนหินทั้งที่เสากรอบประตู หน้าบัน ซุ้มประตูต่าง ๆ ทับหลัง เป็นรูปลวดลายต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นภาพเทวดาประจำทิศที่ถูกแกะสลักลงบนหินรูปสี่เหลี่ยมลูกเต๋าวางอยู่ตามด้านหน้าประตู ภาพสลักฤาษี ดอกไม้ ใบไม้ ที่ถูกแกะอยู่บนเสากรอบประตู ภาพเทพยดาตามความเชื่อทางศาสนาฮินดู เช่นพระศิวะร่ายรำ รวมถึงทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ที่มีชื่อเสียง เมื่อเดินลึกเข้าไปภายในปราสาทจะพบโบราณวัตถุ ศิวลึงค์ รูปปั้นจำลอง โคนันทิที่หมอบราบอยู่เมื่อเดินชมรอบจะพบกับโบราณสถาน “บรรณาลัย” เปรียบเสมือนห้องสมุดในสมัยปัจจุบันใช้เก็บรักษาคัมภีร์ทางพุทธศาสนา

บริเวณระเบียงคตภายในปราสาทหินพนมรุ้ง

โบราณสถาน และโบราณวัตถุมุมต่าง ๆ ของปราสาทหินพนมรุ้ง

บรรยากาศโดยรอบปราสาทหินพนมรุ้ง

ดอกบัวงามในสระด้านหน้าปราสาทหินพนมรุ้ง

ภาพทิวทัศน์จากจุดชมวิวบนปราสาทหินพนมรุ้ง

การเดินทาง (ขอบคุณที่มาการเดินทางจาก ททท.)
การเดินทางไปอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง
รถส่วนบุคคล จากตัวจังหวัดบุรีรัมย์ สามารถเดินทางไป พนมรุ้งได้ 2 เส้นทาง คือ
1. ใช้เส้นทางสายบุรีรัมย์-นางรอง (ทางหลวง 208) ระยะทาง 50 กิโลเมตร เลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงสาย 24 ไปอีกประมาณ 14 กิโลเมตร ถึงบ้านตะโก เลี้ยวขวาผ่านบ้านตาเป็ก อำเภอเฉลิมพระเกียรติไปพนมรุ้งเป็นระยะทางอีก 12 กิโลเมตร
2. ใช้เส้นทางสายบุรีรัมย์-ประโคนชัย ทางหลวงหมายเลข 23 เป็นระยะทาง 44 กิโลเมตร จากตัวอำเภอประโคนชัย มีทางแยกไปพนมรุ้ง ระยะทางอีก 21 กิโลเมตร
3. รถโดยสาร จากสถานีขนส่งบุรีรัมย์ ขึ้นรถสายบุรีรัมย์-จันทบุรี ลงรถที่บ้านตะโกแล้วต่อรถสองแถว
4. มอเตอร์ไซค์รับจ้างไปพนมรุ้ง ควรตกลงราคาค่าโดยสารก่อนเดินทาง

หมายเหตุ:

     เวลาเปิด-ปิด : อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 06.00-18.00 น. 

     อัตราค่าเข้าชม : ชาวไทย 20 บาท ชาวต่างชาติ 100 บาท หรือสามารถซื้อบัตรรวมได้ ชาวไทย 30 บาท ชาวต่างประเทศ 150 บาท โดยบัตรนี้สามารถเข้าชมโบราณสถานในจังหวัดบุรีรัมย์ได้  ได้แก่ โบราณสถานปราสาทเมืองต่ำ ที่อำเภอประโคนชัย ชาวไทย 30 บาท ชาวต่างชาติ 150 บาท 

     สอบถามรายละเอียดได้ที่ สำนักงานอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง โทร. 044-782715, 0 44-78 2717 ปรากฏการณ์ดวงอาทิตย์ขึ้นและตก ตรง 15 ช่องประตู ในรอบ 1 ปีนักท่องเที่ยวสามารถชมปรากฏการณ์มหัศจรรย์ทางสถาปัตยกรรม ดวงอาทิตย์ขึ้นและตกตรง 15 ช่องประตูของปราสาทจำนวน 4 ครั้งด้วยกัน  ครั้งที่ 1 ประมาณต้นเดือนมีนาคม (พระอาทิตย์ตก) ครั้งที่ 2 เดือนเมษายน (พระอาทิตย์ขึ้น) ครั้งที่ 3 เดือนกันยายน (พระอาทิตย์ขึ้น) และครั้งที่ 4 เดือนตุลาคม (พระอาทิตย์ตก) ทุกช่วงเวลาสามารถมองเห็นดวงอาทิตย์ตรงช่องประตูประมาณ 8 นาที ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศในวันนั้นด้วย สอบถามวันเวลาได้ที่อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง